Architektura Włoch – OKRES RZYMSKI

W dziedzinie rozrywki kluczową rolę odgrywały termy. W tych olbrzymich budowlach znajdowały się gorące, ciepłe i zimne łaźnie, jak również sale do szeregu innych zajęć, a najlepszymi przykładami ich wspaniałości są termy Karakalli i Dioklecjana w Rzymie. pochodzące z III i IV wieku n. e. Rzymskie teatry różniły się od greckich w tym, że budowano je naziemnie oraz posiadały półkolistą orchestrę. Teatro de Marcello, ukończony za Augusta, jest jedynym zachowanym przykładem w samym Rzymie; jest to zarazem pierwszy przykład zastosowania wielu porządków architektonicznych w jednej budowli. Ogólnie rzecz biorąc Rzymianie preferowali jednak atmosferę swych amfiteatrów, gdzie organizowano walki gladiatorów i inne wielkie widowiska publiczne. Przybytki te zbudowane były na planie elipsy i odznaczały się bardzo solidną konstrukcją, z zastosowaniem różnorodnych materiałów. Ściany zewnętrzne, przeprute rzędami arkad, przytłaczały swą masą; znajdująca się wewnątrz widownia była schodkowa. Najlepiej zachowane jest tak zwane Koloseum w Rzymie; inne amfiteatry można znaleźć w Weronie. Kapui, Pozzuoli i Pompejach. Dowodem wytrzymałości tych budowli jest fakt. że nadal pełnią swoją rolę.

Rzymskie domy dzielą się na trzy kategorie. Domus czyli rezydencja mieszkalna zgrupowany był symetrycznie wokół atrium i jednego lub więcej perystylu. Mniej regularny plan miała villa. patrycjuszowski dwór wiejski, zwykle ozdobiony portykami i kolumnadami oraz takim rozkładem wnętrz, aby o każdej porze były pokoje słoneczne i ciemne. Biedniejsi Rzymianie mieszkali w insulae. budowlach typu kamienicy czynszowej o wielu piętrach, często sklepionych symetrycznie wzdłuż ulic i placów. Niewiele rzymskich pałaców zachowało się do dzisiaj. Najważniejszy spośród nich jest noszący mylącą nazwę budynek Villa Adriana w Tivoli, z fantazyjnymi replikami budowli, które cesarz Hadrian widział podczas swych podróży, jak również grotami, tarasami i fontannami. Sto lat wcześniej powstał, zachowany jedynie w części, słynny Złoty Dom Nerona.

Prawo rzymskie zabraniało pochówku wewnątrz murów miejskich, w wyniku czego największym cmentarzyskiem stała się Via Appia, przy której wyrosły cylindryczne, wieżaste mauzolea, z których najpiękniejszy jest grobowiec Cecyliuszów. Podobną, lecz większą konstrukcją jest mauzoleum cesarza Augusta, pierwsze wybudowane w centrum miasta. Z kolei mauzoleum Hadriana było zdecydowanie najbardziej imponującym pomnikiem nagrobnym wzniesionym przez Rzymian, lecz zostało później przekształcone w Castel Sant’Angelo.

Charakterystycznym tworem rzymskim był łuk triumfalny. zwykle wznoszony na cześć jakiegoś zwycięstwa militarnego i bogato zdobiony płaskorzeźbami, całość zwieńczona wielką grupą rzeźb, zwykle przedstawiającą konny rydwan triumfalny. Wiele łuków można podziwiać w Rzymie, inne znajdują się w Ankonie. Aoście. Benevento, Rimini i Susa.

Innym wynalazkiem rzymskim był akwedukt, budowany w celu doprowadzania wody do miast. Akwedukty były niezdobione i czysto funkcjonalne, a woda biegła lekko nachylonym kanałem. Często jednak wodociągi odznaczają się majestatycznością, szczególnie jeśli topografia terenu wymagała konstrukcji wielopoziomowej. Fragmenty akweduktów można znaleźć na południe od Rzymu, lecz najbardziej imponujące zachowane przykłady są poza granicami kraju. Rzymianie celowali również w budowie mostów. W czasach cesarskich jedenaście z nich spinało w stolicy brzegi Tybru; w większości zastąpiono je nowymi lub przebudowano, lecz Pons Fabricius znajduje się w stanie zbliżonym do pierwotnego. Inne. niewiele zmienione mosty starożytne, to pełen wdzięku Ponte di Solesta w Aascoli Piceno. z tylko jednym przęsłem, oraz pięcioprzęsłowy Ponte di Tiberio w Rimini.