Inwentaryzacja konstrukcyjna zabytku jest bardzo ważną czynnością w pracach badawczych. Sporządzenie jej szczególnie jest istotne w tych przypadkach, gdy nie dysponujemy wyczerpującymi danymi w zakresie charakteru istniejącego w zabytku organizmu konstrukcyjnego lub gdy będące w dyspozycji rysunki konstrukcyjne budzą wątpliwości co do dokładności ich wykonania i prawdziwości odwzorowania stanu faktycznego. W praktyce mogą zdarzyć się takie przypadki, że brak jest dokładnych podkładów rysunkowych albo rysunki zawierają wiele błędów, zwłaszcza w układzie osi, kątów, wymiarów rzutu i przekrojów, wymiarów rozpiętości i siatki podpór, kształtu i wymiarów części budynku oraz ich wzajemnego położenia w przestrzeni, albo nie podają danych odnośnie do zastosowanych materiałów w poszczególnych elementach konstrukcyjnych itp. Stąd sporządzenie inwentaryzacji konstrukcyjnej na podstawie badań zabytku w naturze stanowi najbardziej miarodajną część tej dokumentacji, którą wykorzystuje się zarówno przy analizie statyczno-wytrzymałościowej, jak też przy sporządzaniu projektu technicznego robót konserwatorskich.
Inwentaryzacja konstrukcyjna stanowi czynność polegającą na wykonaniu jak najdokładniejszych obmiarów i zdjęć stanu faktycznego układu konstrukcyjnego wraz z naniesieniem geometrycznych wymiarów wszystkich ważniejszych elementów nośnych. Ze szczególną starannością przy tym powinny być zbadane i opracowane elementy konstrukcyjne takie jak ściany, słupy, filary, sklepienia, stropy, schody, fundamenty oraz warunki posadowienia. Na rysunkach inwentaryzacyjnych powinny być naniesione materiały konstrukcyjne oraz wszelkie ujawnione ślady uszkodzeń i odkształceń, zwłaszcza w tych elementach, których funkcja może wpływać na naruszenie stateczności układu konstrukcyjnego.
Na rysunkach powinny być także naniesione wszelkie zmiany tektoniczno-budowlane, a więc: miejsca większych odkształceń i uszkodzeń muru, zaobserwowane powierzchnie zamakania, odpadanie tynku, rozwarstwienia spoin wskutek zwietrzenia lub wypłukania zaprawy, ponadto wszelkie zauważone przeróbki, jak zamurowane otwory, zarys dawnych nadproży i przesklepień, przebieg kanałów dymowych, wentylacyjnych itp.
Rysunki inwentaryzacyjne sporządza się w odpowiednio potrzebnej skali (zwykle rzuty i przekroje w skali 1:100 lub 1:50, szczegóły 1:20, 1:10 lub większej skali): Rysunki powinny być sporządzone jasno, czytelnie i dokładnie odzwierciedlać stan faktyczny.
Na podstawie tak sporządzonych rysunków i naniesionych wymiarów staje się możliwe dokonanie analizy tych zmian, które zaszły w układzie konstrukcyjnym obiektu na przestrzeni jego dziejów i ujawnienie wszelkich defektów konstrukcyjnych w elementach i materiałach budowlanych. Można też na podstawie zbadania wzajemnych stosunków wymiarowych w rzucie i przekrojach ustalić z dużym przybliżeniem potencjalne możliwości statyczno-wytrzymałościowe poszczególnych zespołów nośnych lub elementów konstrukcyjnych. Z przekrojów poprzecznych i rzutów można dokładnie prześledzić pracę poszczególnych elementów konstrukcyjnych, obliczyć panujące w nich siły i występujące naprężenia, ujawnić możliwości powstawania deformacji, zbadać czy nie zachodzi nie-bezpieczeństwo przeciążenia konstrukcji łub powstania innych zagrożeń. Te dane pracy badawczej stają się pomocne z kolei w ustaleniu ogólnych warunków równowagi budowli i jej sztywności przestrzennej. Inwentaryzacja konstrukcyjna powinna być przeprowadzona szczegółowo i wszechstronnie. W tym celu w razie potrzeby często dokonuje się odkrywek, odsłaniania tynków dla lepszego zbadania stanu materiałów, charakterystycznych cech wątków i techniki murowej, zwłaszcza w tych elementach, które trzeba będzie wzmocnić lub zrekonstruować.
W czasie czynności inwentaryzacyjnych zabytku dla lepszego zilustrowania bardziej charakterystycznych przypadków zniszczeń i deformacji, zwłaszcza w tych elementach, od stanu technicznego których zależy los zabytku oraz wybór technologii robót konserwatorskich, sporządza się dokumentację fotograficzną i filmową.
Inwentaryzacja konstrukcyjna zabytku wiąże się ściśle z badaniami stanu technicznego, a także historii techniki budowlanej danego okresu. W związku z tym powinna ona z zasady bazować na materiałach dokumentacji historycznej, na podstawie których ustala się dane dotyczące czasu budowy, przekształceń i zmian stylowych oraz ustali przynależność do danej epoki historycznej poszczególnych fragmentów lub zespołów konstrukcyjnych. Należy podkreślić, że podstawą sporządzenia inwentaryzacji konstrukcyjnej powinny być z reguły opracowania dokładnej, precyzyjnej i zaktualizowanej inwentaryzacji architektonicznej .